Deprem Büyüklüğü Nedir?
Deprem büyüklüğü, bir depremin kaynakta açığa çıkardığı toplam enerjinin ölçüsüdür.
-
Sismik kayıt cihazlarından elde edilen veriler kullanılarak hesaplanır.
-
Günümüzde en yaygın olarak Moment Büyüklüğü (Mw) ölçeği kullanılır.
-
Bir depremin büyüklüğü tek bir sayıdır ve deprem nerede hissedilirse hissedilsin değişmez.
Örneğin, merkez üssü hangi şehirde olursa olsun, 6.0 büyüklüğündeki bir deprem dünyanın her yerinde “6.0 büyüklüğünde deprem” olarak kaydedilir. Bu değer, deprem kaynağının fiziksel özelliklerine bağlıdır ve tamamen bilimsel ölçümlere dayanır.
Deprem Şiddeti Nedir?
Deprem şiddeti, depremin yeryüzünde oluşturduğu etkilerin insanlar, yapılar ve çevre üzerindeki gözlemlenen sonuçlarına göre yapılan bir değerlendirmedir.
-
Şiddet, bir gözlem ölçeğidir ve bu nedenle bulunduğu bölgeye göre değişir.
-
Bir şehirde orta derecede hissedilen bir deprem, merkez üssüne daha yakın bir bölgede çok daha güçlü etkiler yaratabilir.
-
En yaygın kullanılan değerlendirme sistemleri Modified Mercalli (MMI) ve EMS-98 ölçekleridir.
Bu nedenle aynı deprem, bir bölgede “V şiddetinde” hissedilirken bir başka bölgede “VIII şiddetine” ulaşabilir.
Neden Bu Ayrım Önemlidir?
Depremlerin toplum üzerindeki etkilerini değerlendirirken sadece büyüklüğe bakmak yanıltıcı olabilir.
-
Büyüklük, deprem enerjisinin ne kadar büyük olduğunu gösterirken,
-
Şiddet, o enerjinin yeryüzünde ne kadar yıkıcı sonuçlar doğurduğunu ifade eder.
Bu nedenle deprem risk analizleri, yapı tasarımı ve afet yönetimi süreçlerinde her iki kavramın da doğru şekilde kullanılması büyük önem taşır.
Deprem Şiddet Dereceleri ve Etkileri
|
Şiddet (MMI) |
Açıklama |
|
I |
Hemen hemen hiç hissedilmez. |
|
II |
Özellikle üst katlardaki bazı insanlar tarafından hissedilebilir. |
|
III |
Binalarda bulunanlar, özellikle üst katlarda yaşayanlar açıkça hisseder. Birçok kişi sarsıntının deprem olduğunu fark etmez. Duran araçlar hafifçe sallanır. Sarsıntı, büyük bir kamyonun geçişiyle benzerdir. Başlangıç ve bitiş insanlar tarafından hissedilebilir. |
|
IV |
Gündüz binalarda bulunan hemen herkes tarafından hissedilir; dışarıda olanların çok azı hisseder. Gece bazı kişileri uykudan uyandırır. Tabaklar, pencereler, kapılar titrer; duvarlardan çatlıyormuş gibi sesler gelebilir. Duran araçlar belirgin şekilde sallanır. |
|
V |
Hemen hemen herkes tarafından hissedilir; gece çoğu kişiyi uyandırır. Bazı pencereler ve tabaklar kırılır. Dengesiz nesneler devrilir. Sarkaçlı saatler durabilir. |
|
VI |
Herkes tarafından hissedilir ve korku oluşturur. Bazı ağır mobilyalar hareket eder. Sıvalarda dökülmeler görülür. Genellikle hafif hasara yol açar. |
|
VII |
Çok iyi tasarlanmış yapılarda ihmal edilebilir hasar; iyi inşa edilmiş sıradan binalarda hafif–orta hasar; kötü tasarlanmış veya zayıf yapılarda önemli hasar oluşur. Bazı bacalar yıkılır. |
|
VIII |
Özel tasarlanmış yapılarda hafif; normal yapılarda orta; zayıf binalarda büyük hasar. Bacalar ve istiflenmiş malzemeler devrilir, duvar ve kolonlarda yıkılmalar görülür. Ağır mobilyalar devrilir. |
|
IX |
Özel tasarlanmış binalarda orta hasar; iyi dizayn edilmiş kafes yapılarda eksen kaymaları; normal binalarda büyük hasar ve yer yer yıkılmalar. Binalar temellerinden kayabilir. |
|
X |
İyi inşa edilmiş ahşap yapıların bir kısmı yıkılır; taş ve kafes yapıların büyük çoğunluğu temelleriyle birlikte çöker. Demiryolları eğilir. |
|
XI |
Az sayıda yapı dışında (özellikle taş) tüm binalar ve köprüler yıkılır. Demiryolları ciddi şekilde eğilir ve bükülür. |
|
XII |
Bütün binalar tamamen yıkılır. Zemin oynak bir yüzeye dönüşür. Nesneler havaya fırlayabilir. |
Tablo kaynak
