Deprem Sonrası Barınma Çözümleri İçin Literatür Ne Diyor?

Merkezi Kahramanmaraş olan deprem, 11 ili kapsayan büyük bir coğrafyada çok yüksek oranda yıkıma ve hasara sebep olmuştur. 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki deprem, Şanlıurfa, Osmaniye, Malatya, Kilis, Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Elazığ, Diyarbakır, Adıyaman ve Adana olmak üzere 11 ilde çok yüksek düzeyde can ve mal kayıplarına yol açmıştır. TEPAV’ ın tahminlerine göre bölgedeki yapı stokunun %40’nın deprem sebebiyle az, orta ve ağır derecede hasar almış ve yıkılmıştır.

Depremin sebep olduğu bu devasa yıkım, Türkiye’ nin inşaat kapasitesi ve kalkınma ihtiyaçları doğrultusunda bakıldığında yeniden yapılandırmanın 5 yıl süreceği öngörülmüştür. 

Deprem sonrası yıkılan ve yıkılmasına gerek görülen 650 bin bağımsız birim, depremden etkilenen 11 ilin tamamının 2022 yılında alınan yapı kullanım izin belgesine göre konut sayısının takribi 7 katıdır. Türkiye ‘nin geneline bakıldığında ise kullanma izninin de üzerinde olduğu görülür (Aydın Özüduru, B., 2023).

Deprem bölgesindeki yerleşim alanlarının hayata döndürülmesi hem karmaşık hem de uzun yılları alacak bir süreç olacağı öngörülüyor. Bu sürecin sadece konut üretimi değil ticari yaşamında canlandırılması son derece önemli bir konudur. Dolayısıyla, deprem sonrası yeniden inşa sürecinin iyi ölçülüp biçilerek kurgulanması gerektiği vurgulanmaktadır (Sak, G.,2023).

Afet sonrası barınma sorunuyla ilgili akademik ve profesyonel alanda atılması gereken adımlar ve iyileştirme için kalıcı politikalara yönelik ulusal ve uluslararası platformlarda birçok çalışma bulunmaktadır. Barınma çözümleri, afetin türüne, bulunduğu coğrafyaya ve afet sonrasında geçen zamana göre farklılık göstermektedir. Bu durum düşünülenden daha karmaşık bir hal alabilmektedir.

Hazırlanan bu değerlendirme notu afet sonrası barınma kavramına ve afet sonrası iyileştirme süreçlerine yönelik çözümlere mercek tutmayı amaçlamaktadır.