2022 Yılının Kelimesi “Gaslighting” Nedir?

 Bir kimsenin hedef konumundaki kişinin zihinsel dengesini bozmak ve kendisine bağımlı hale getirmek üzere kullandığı çeşitli manipülasyonlardan oluşmaktadır. Kavramın kökeni, 1938 yılında İngiliz oyun yazarı Patrick Hamilton’un kaleme aldığı Gaslighting adlı oyunundan gelmektedir ve ilk olarak burada kullanılmıştır. Oyunun ana karakterleri Jack ve Bella adlı çifttir. Jack, her akşam gaz lambasının ışığını Bella’dan gizli olarak kısar ve Bella da her akşam gaz lambasının daha az ışık verdiğini görür. Ancak Jack, Bella’ya gaz lambasının aynı ışığı verdiğini ve yanıldığını söyler. Bu durum devam ettikçe Bella, kendi algılarına dair şüphe duymaya başlar ve gün geçtikçe Jack’e daha çok bağımlı hale gelir. Oyundaki bu senaryodan hareketle Gaslighting kavramı bugün hedef konumundaki ilişki tarafının dengesini bozmak, manipüle etmek ve böylelikle kendilerinden şüphe duymalarına neden olmaya ilişkin girişimler için kullanılmaktadır. Kavramın Türkçe karşılığı bulunmamaktadır. Bu nedenle dilimize İngilizce’de olduğu gibi geçmiştir.

Amerika’nın en eski sözlük yayıncısı Merriam-Webster tarafından bu kavram, 2022 yılında yüzde 1740 kelime araması artışı nedeniyle yılın kelimesi seçildi. Merriam-Webster, 2022 yılının kelimesi olarak seçilen Gaslighting için yanlış bilgi, sahte içerikler, komplo teorileri, deep fake teknolojisi, sosyal medya hesaplarındaki trollerin var olduğu bugünün dünyasında en sık aranan İngilizce kelimelerden biri olduğunu belirtti.

Kaynaklar: